In Nederland wordt al decennialang groot belang gehecht aan het hebben van een mening. Als kind op de lagere school werd je al aangemoedigd – of beter gezegd, gedwongen – om over alles een standpunt in te nemen. Het alternatief? Als 'dom' bestempeld worden. Maar wat als je als kind simpelweg de levenservaring miste om over complexe zaken te oordelen of dat je geen standpunt wilde innemen?
De Polarisatie van Meningen
Anno 2024 lijkt de
situatie nog extremer geworden. Meningen zijn niet langer genuanceerd, maar
verdeeld in twee kampen: voor of tegen. Of het nu gaat om klimaatverandering of
internationale conflicten, nuance lijkt ver te zoeken. Mensen trekken ten strijde
met vlaggen en agressie, vaak zonder enige diepgaande kennis van de materie. Oorlogen worden in eigen land nog eens dunnetjes overgedaan.
Plato's Wijsheid:
Mening vs. Kennis
Plato maakte al een
scherp onderscheid tussen mening (doxa) en kennis (episteme). Hij zag meningen
als onbetrouwbaar en veranderlijk, in tegenstelling tot ware kennis. In zijn
beroemde allegorie van de grot illustreert hij hoe mensen met slechts meningen
gevangen zitten in een wereld van schaduwen en illusies.
Het lijkt erop dat veel mensen vandaag de dag gevangen zitten in zo'n schijnwereld. Hun standpunten zijn gebaseerd op illusies, niet op feiten. Toch aarzelen ze niet om anderen, die wel kennis van zaken hebben, agressief te benaderen of zelfs te bedreigen.
Respect
Is het niet vreemd dat we, als mensen die toevallig tegelijkertijd op aarde leven, elkaar zo vijandig bejegenen? Willen we niet allemaal een fijn leven? Misschien is de enige 'mening' die echt tot kennis kan uitgroeien wel deze: respect hebben voor andere mensen en afzien van geweld. In een wereld die steeds meer polariseert, is het wellicht tijd om een stap terug te doen. Om te luisteren in plaats van te schreeuwen, om te leren in plaats van te oordelen. Alleen dan kunnen we de schaduwen van de grot verlaten en echt begrip ontwikkelen voor de complexe wereld om ons heen.
