Berbers

Bijna 80 % van de 300.000 Marokkanen in Nederland is Berbers, toch weten we heel weinig van Berbers en worden ze eigenlijk gezien als moslims en die worden dan ook weer als een homogene groep beschouwd. Maar Berbers zijn geen Arabieren en hebben een geheel eigen cultuur.

Berbers zijn de oorspronkelijke bewoners van Noord-Afrika. Men heeft al van 1000 voor Christus sporen van Berbers gevonden.
In Marokko en Algerije is nog steeds een groot deel van de bevolking Berbers. Zij noemen zichzelf Amatir, wat “vrije mensen” betekent. De Berbers hebben een eigen taal, het Amazight en een eigen schrift, het Tiftnagh. Het woord Berber komt van het Griekse woord barbaros dat vreemdeling betekent. De meeste Berbers in Marokko wonen in het Atlasgebergte. Dit komt omdat de Arabieren destijds maar moeilijk konden doordringen in deze ontoegankelijke gebieden.

De cultuur van de Berbers heeft in Marokko geen officiële status. Tot enkele jaren geleden hadden de Berbers die in het Atlas gebergte wonen geen elektriciteit. Dankzij inspanningen van koning Mohammed VI heeft nu 95 % van de Berbers elektriciteit. Wel heeft nog steeds maar 18 % een waterleiding in huis. Ongeveer 50 % van de Berbers in het Atlasgebergte is analfabeet. De oorzaak hiervan is dat er weinig scholen zijn. Veel jongeren trekken weg naar de steden wat de problemen alleen maar groter maakt. Zo zijn er bijvoorbeeld geen dokters die daar willen werken zodat ook de medische zorg veel te wensen overlaat. Er sterven nog steeds veel vrouwen in het kraambed. Mede door deze slechte voorzieningen is de leeftijdsverwachting van Berbers in het Atlasgebergte gemiddeld slechts 65 jaar.

Het geloof van de Berbers was het paganisme. Sinds de 8e eeuw verspreidde de islam zich over Noord-Afrika, de Arabische migranten brachten hun cultuur en religie mee die een grote stempel op het land drukte. Vele Berbers bekeerden zich tot de islam. De term paganisme is een verzamelnaam voor “primitieve” natuurreligies. Men geloofde in meerdere goden en godinnen. Verder geloven zij nog steeds dat niet alleen de mens, maar ook dieren, planten en stenen een eigen ziel hebben.

Veel, vooral oudere, Berbervrouwen hebben tatoeages op hun handen en gezicht. Een tatoeage is een teken van schoonheid, identiteit of afkomst. De tatoeagetraditie komt voort uit het geloof dat het lichaam gevoelig is voor het boze oog. De tatoeages moeten dit onheil afweren. Het tatoeëren is een van de oude rituelen van de Berbers die nog uitgevoerd worden en vooral ook erg zichtbaar zijn. De islam beschouwt het paganisme als geen geloof. Daarom is men ook erg tegen de gebruiken die nog uit de tijd van het paganisme stammen. Daar de meeste Berbers nu moslim zijn vinden de imams dat zij niet meer aan heidense rituelen mogen doen. Ook in Marokko zijn imams fel tegen de tatoeages van Berbervrouwen. Het laten weghalen van de tatoeages gebeurt echter zelden, maar dit zal mede komen doordat de Berbers relatief arm zijn en vaak medische zorg moeten ontberen.

Al is het Atlasgebergte prachtig, het is schokkend te zien hoe arm de Berbers in dat gebied zijn in verhouding tot de Marokkanen die in de steden wonen.